ជំពូកទី ២ ប្រវត្តិសាស្រ្តប្រទេសកម្ពុជា
មេរៀនទី ១ ចក្រភពអង្គរ
ពន្យល់ពាក្យ
· ពិធីទេវរាជ ៖ ជាពិធីមួយដែលធ្វើឱ្យស្ដេចខ្លាំងពូកែ និងមានអំណាចស្មើ និងអាទិទេព ។
· មហិច្ឆិតា ៖ ចង់បាន, លោភលន់ ។
· រយ៉ា ៖ ក្រវិល(រំយោល) ។
· មជ្ឈិម ៖ កណ្ដាល ។
· បុព្វសិទ្ធិ ៖ សិទ្ធិដែលមានពីកំណើតស្រាប់ ។
· ទាសករ ៖ ខ្ញុំកញ្ជះ តពូជ តត្រកូល ។
· ស្ថាបនិក ៖ អ្នកកសាង អ្នកបង្កើត។
· រណប ៖ ស្ថិតនៅក្រោមចំណុះ។
· វរ្ម័ន ៖ អាវក្រោះ, អ្នកការពារឬ ព្រះឋានន្តរនាម។
· បារាយណ៍ ៖ អាងស្តុកទឹក, ស្រះទឹក ឬ ឈ្មោះតំបន់...។
· ចក្រភព ៖ ប្រទេសធំទូលាយគ្របដណ្តប់រដ្ឋចំណុះ។
១. ក្សត្រស្ថាបនិកទី១នៃសម័យអង្គរ
+ព្រះមហាក្សត្រអង្គណា ដែលបានបើក ទំព័រថ្មីនៃសម័យអង្គរ?
-ព្រះមហាក្សត្រអង្គណា ដែលបានបើក ទំព័រថ្មីនៃសម័យអង្គរគឺ ព្រះបាទជ័យវរន្ម័ទី២។
២. រាជវង្សខ្មែរល្បីនៅចក្រភពអង្គរ
+តើព្រះមហាក្សត្រដែលល្បីជាងគេនៅចក្រភពអង្គរមានប៉ុន្មានអង្គ? ចូររៀបរាប់ឈ្មោះ?
v មហាក្សត្រដែលល្បីជាងគេនៅចក្រភពអង្គរមាន០៩អង្គ ដូចជា៖
១. ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២(៨០២-៨៥០)
២. ព្រះបាទឥន្រ្ទវរ្ម័នទី១(៨៧៧-៨៨៩)
៣. ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី១(៨៨៩-៩០០)
៤. ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៤(៩២៨-៩៤២)
៥. ព្រះបាទរាជេន្រ្ទវរ្ម័នទី២(៩៤៤-៩៦៨)
៦. ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១(១០១០-១០៥០)
៧. ព្រះបាទឧទយាទិត្យវរ្ម័នទី២(១០៥០-១០៦៦)
៨. ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២(១១១៣-១១៥០)
៩. ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧(១១៨១-១២១៨)
៣. វិស័យសេដ្ឋកិច្ច
៣.១. ទីតាំងភូមិសាស្រ្ត
+តើមូលហេតុអ្វីបានជាបុព្វបុរសខ្មែរ ជ្រើសរើសយកតំបន់អង្គរជារាជធានី?
v បានជាបុព្វបុរសខ្មែរ ជ្រើសរើសយកតំបន់អង្គរជារាជធានី ព្រោះ៖
· រាជធានីអង្គរស្ថិតនៅ ចំចំណុចកណ្ដាលនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
· មានទីតាំងនៅជាប់និងបឹងទន្លេសាប ដែលជាប្រភពផ្ដល់នូវធនធានធម្មជាតិ គ្រប់បែបយ៉ាង
· ជាពិសេសជាទីប្រជុំនៃ ជំនួយផ្លូវទឹក និងផ្លូវគោក។
៣.២. ធនធានធម្មជាតិ និងមរតកពីអតីតកាល
v ប្រជាជនខ្មែរនាសម័យអង្គរជាមនុស្សដែល៖
· មានការអត់ធ្មត់
· ឧស្សាហ៍ព្យាយាម
· និងមានមហិច្ឆតាធំបំផុត។
មរតកពីអតីតកាលដែលបុព្វបុរសសម័យ អង្គរបានបន្សល់ទុកឱ្យកូនចៅជំនាន់ក្រោយមាន ដូចជា៖ចម្លាក់ក្បាច់រឿងកូរសមុទ្រ ទឹកដោះនៅតាមជញ្ជាំងប្រាសាទ ក្លោងទ្វារ បង្រៀនមនុស្សឱ្យមានសេចក្ដីអំណត់ និងឧស្សាហ៍ព្យាយាម បង្រៀនមនុស្សឱ្យមាន សេចក្ដីក្លាហាន និង ស្មោះត្រង់ ជាពិសេស គេឃើញមានប្រាសាទ និងវប្បធម៌អរិយធម៌ជាច្រើនទៀត។
៣.៣. កសិកម្ម និងនេសាទ
+តើមនុស្សសម័យអង្គរប្រកបរបអ្វីជាសំខាន់?
- មនុស្សសម័យអង្គរប្រកបរប កសិកម្ម និង នេសាទជាធំ។
+តើមនុស្សនៅសម័យអង្គរធ្វើស្រែ ដោយពឹងផ្អែកទៅលើអ្វីខ្លះ?
-មនុស្សនៅសម័យអង្គរធ្វើស្រែ ដោយពឹងផ្អែកទៅលើ ទឹកភ្លៀង មិនតែប៉ុណ្ណោះពួកគេបានបង្កើតប្រព័ន្ធធារាសាស្រ្ត និងបារាយណ៍សម្រាប់តម្កល់ទឹកទុកធ្វើនៅរដូវប្រាំងទៀតផង។
៣.៤. ឧស្សាហកម្ម និងពាណិជ្ជកម្ម
+តើទីផ្សារនៅសម័យអង្គរមានលក្ខណៈយ៉ាង ដូចម្ដេច?
-ទីផ្សារនៅសម័យអង្គរមានលក្ខណៈ សាមញ្ញ គេពុំឃើញមានសំណង់អាគារទេមនុស្សក្រាលកន្ទេលផ្ទាល់ដី និងសង់ខ្ទមតូចៗសម្រាប់លក់ផលិតផល។
+ចូរនិយាយអំពីវិស័យឧស្សាហកម្ម និងពាណិជ្ជកម្មនៅក្នុងសម័យអង្គរ?
-និយាយអំពីវិស័យឧស្សាហកម្ម និងពាណិជ្ជកម្មនៅក្នុងសម័យអង្គរៈ
+វិសយ័ឧស្សាហកម្មៈ មនុស្សចេះផលិតរបស់របរប្រើប្រាស់ដូចជា៖
ចាន ឆ្នាំង ក្អម តម្បាញកំណាត់ និងផលិតគ្រឿងអលង្ការ ជាដើម។
+វិស័យពាណិជ្ជកម្មៈ នៅសម័យអង្គរយើង មានការទំនាក់ទំនងធ្វើពាណិជ្ជកម្មជាមួយ និងប្រទេសធំៗ ដូចជាប្រទេសចិនជាដើមហើយក៏
បានការលក់ដូរនៅក្នុងស្រុកផងដែរ។
៤. វិស័យនយោបាយ និងរដ្ឋបាល
៤.១. នយោបាយក្រៅប្រទេស
មហាក្សត្រសម័យអង្គរអនុវត្តន៍ នយោបាយក្រៅប្រទេសដូចជា វាតទីពង្រីកទឹកដី ដោយធ្វើសង្គ្រាមជាមួយរដ្ឋ តូចៗ និងអនុវត្តន៍នយោបាយមិត្តភាពជា មួយប្រទេសធំៗដូចជាចិនជាដើម...។
៤.២. នយោបាយក្នុងប្រទេស
+តើព្រះមហាក្សត្រសម័យអង្គរអនុវត្តន៍ នយោបាយក្នុងប្រទេសយ៉ាងដូចម្ដេច?
-ព្រះមហាក្សត្រសម័យអង្គរអនុវត្តន៍ នយោបាយក្នុងប្រទេសដូចជា បង្រួបបង្រួមជាតិឱ្យមានឯកភាពគ្នានៅជុំវិញព្រះរាជបាល្ល័ង្គ និងការពង្រីកទឹកដី ។
៤.៣. ការងាររដ្ឋបាល
+ចូរនិយាយអំពីការងាររដ្ឋបាលនៅក្នុង សម័យអង្គរ?
-ការងាររដ្ឋបាលនៅក្នុងសម័យអង្គរគេបែងចែកខេត្តពី៩០ ទៅ១០១ ខេត្តនីមួយៗមានស្ដេចត្រាញ់ ឬចៅហ្វាយខេត្តជាអ្នកគ្រប់គ្រង ហើយអំណាចត្រូវបានបែងចែកចេញជាពីរគឺ អំណាចមជ្ឃិម និងអំណាចភូមិភាគ។
+តើអំណាចព្រះរាជាមានប្រភពមកពីណា? ព្រះអង្គមានសិទ្ធិទៅលើអ្វីខ្លះ?
-អំណាចព្រះរាជាមានប្រភពមកពីអាទិទេព
-ទ្រង់មានសិទ្ធិទៅលើដីធ្លីទាំងអស់
-ទ្រង់ជាអ្នកបង្កើតច្បាប់
-ជាមេទ័ព
-ជាមេសាសនា
-ជាអ្នកជ្រើសតាំង និងដកហូតមន្រ្តីតាមចិត្តរបស់ទ្រង់។
៥. វិស័យសង្គម
៥.១. វណ្ណៈសង្គម
+តើនៅក្នុងសម័យអង្គរគេចែកវណ្ណៈសង្គម ជាប៉ុន្មាន? អ្វីខ្លះ?
- នៅក្នុងសម័យអង្គរគេចែកវណ្ណៈសង្គមជា ៤សំខាន់ៗដូចជា៖
- វណ្ណៈក្សត្រនិង រាជវង្សានុវង្ស
- ពួកព្រាហ្ម និងបុព្វជិត
- អ្នកជា ឬកសិករ
- និងពួកទាសករ។
៥.២. ស្ថាបន័តុលាការ
+ចូររៀបរាប់អំពីស្ថានទោសទាំងបីកម្រិត នៅក្នុងសម័យអង្គរ?
-ស្ថានទោសទាំងបីកម្រិតនៅសម័យអង្គរ គឺ ៖
-ទោសស្រាលគេតម្រូវឱ្យពិន័យជាប្រាក់ ឬរបស់មានតម្លៃផ្សេងៗ
-ទោស មធ្យម គេតម្រូវឱ្យ កាត់ស្លឹកត្រចៀក កាត់ច្រមុះឯកៀបក្បាលក្នុងដង្កៀប ជាដើម
-ចំណែកឯទោសធ្ងន់គឺ គេយកទៅកប់ចោលទាំងរស់តែម្ដង។
៦. សាសនា សិល្បៈ និងលទ្ធិផ្សេងៗ
៦.១. សាសនា
+តើសាសនាអ្វី ត្រូវបានលើកដម្កើងជា សាសនារបស់រដ្ឋ? នៅក្នុងស.វ.ទី ប៉ុន្មាន?
-សាសនាព្រះពុទ្ធ ត្រូវបានលើកតម្កើងជា សាសនារបស់រដ្ឋនៅក្នុងស.វ.ទី ១៣។
៦.២. ផ្នែកសិល្បៈ
+តើប្រាសាទមានប៉ុន្មានបែប? អ្វីខ្លះ? ចូររៀបរាប់។
-ប្រាសាទមានពីរបែបគឺ ប្រាសាទភ្នំ និងប្រាសាទរាបផ្ទាល់ដី។
+ប្រាសាទភ្នំៈ គេកសាងនៅលើភ្នំធម្មជាតិ ឬសង់នៅលើដីតែមានខឿនច្រើនជាន់ សម្រាប់ធ្វើលទ្ធិទេវរាជមានដូចជា ប្រាសាទអង្គរវត្តេ ប្រាសាទភ្នំបាក់ខែងជាដើម
+ប្រាសាទរាបផ្ទាល់ដីៈ គេសង់នៅលើដី រាបស្មី មានខឿនទាបសម្រាប់ធ្វើ លទ្ធិបុគ្គលនិយម ដូចជាប្រាសាទតាព្រហ្មបន្ទាយឆ្មារជាដើម។
៦.៣. លទ្ធិទេវរាជ
+តើលទ្ធិទេវរាជមានឥទ្ធិពលយ៉ាងដូចម្ដេច ខ្លះ?
-លទ្ធិទេវរាជ មានឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងក្លា ក្នុងការបង្រួបបង្រួមជាតិធ្វើឱ្យប្រជារាស្រ្តមានជំនឿសប់លើព្រះរាជា និងពង្រឹងឯកភាពជាតិ។
៦.៤. លទ្ធិបុគ្គលនិយម
+តើរូបបដិមាដែលព្រះរាជាកសាងឡើងតំណាងឱ្យអ្វី?
-រូបបិមាដែលព្រះរាជាកសាងឡើងតំណាងឱ្យព្រះរាជាផ្ទាល់តែម្ដង ឬតំណាងឱ្យជនណាដែលមានគុណបំណាច់ដល់ប្រទេស ជាតិ និងរាជវង្ស។