ជំពូកទី ១ ប្រវត្តិសាស្ត្រពិភពលោក
មេរៀនទី ៥ ការបង្កើតសហរដ្ឋអាមេរិក
ពន្យល់ពាក្យ
· សហរដ្ឋអាមេរិច ៖ រដ្ឋច្រើនរួមគ្នា៥០រដ្ឋ។
· ឯករាជ្យ ៖ ភាពមិនរណបឬចំណុះ ភាពសេរី។
· ឯកសិទ្ធិពិសេស ៖ សិទ្ធិពិសេស សិទ្ធិផ្តាច់មុខ ។
· ពន្ធអាករ ៖ ការបង់ពន្ធដារផ្សេងៗ...។
· ស្វ័យគ្រប់គ្រង ៖ ការគ្រប់គ្រងខ្លួនឯងផ្តាច់ចេញពីរដ្ឋធំ។
· អង់ទីល ៖ ឈ្មោះតំបន់មួយនៅភាគកណ្តាលទ្វីបអាមេរិក។
· សហរដ្ឋអាមេរិក ៖ រដ្ឋច្រើនរួមគ្នា៥០រដ្ឋ។
· នូវែលអាំស្ទែដាំ ៖ កំពង់ផែហូឡង់(ក្រុងញ៉ូយ៉ក)។
· អភិបាលកិច្ច ៖ កិច្ចការគ្រប់គ្រង។
· អភិបាលកិច្ច ៖ កិច្ចការគ្រប់គ្រង។
+តើទឹកដីសហរដ្ឋអាមេរិចស្ថិតនៅឯណា?
-ទឹកដីសហរដ្ឋអាមេរិចជាប់៖
-ខាងកើត: អាត្លង់ទិក
-ខាងលិច: ប៉ាស៊ីភិច
-ខាងជើង: កាណាដា
-ខាងត្បូង: ឈូងសមុទ្រម៉ិចស៊ិក និងប្រទេសម៉ិចស៊ិក។
១. ប្រជាជនសហរដ្ឋអាមេរិក
១.១. ពួកអឺរ៉ុប ពួកអាំងឌីយាង និងពួកស្បែកខ្មៅ
+តើពួកអឺរ៉ុបមកពិភពថ្មី(អាមេរិក)ក្នុងបំណងអ្វីខ្លះ?
- ពួកអឺរ៉ុបមកពិភពថ្មី(អាមេរិក)ក្នុងបំណង៖
- ធ្វើជំនួញ
- ផ្សព្វផ្សាយសាសនា
- ស្វែងរកដែនដីអាណានិគមថ្មី
- គេចពីសង្គ្រាមនិងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញសាសនានៅអឺរ៉ុប។
+តើពួកអឺរ៉ុបបានទៅរស់នៅលើទឹកដីអាមេរិកចាប់ពីពេលណា? មានជនជាតិណាខ្លះ?
-ពួកអឺរ៉ុបបានទៅរស់នៅលើទឹកដីអាមេរិកចាប់ពីដើមសតវត្សទី១៧មកម្ល៉េះ។ ភាគច្រើនជាជនជាតិ:
-បារាំង
-អង់គ្លេស ហូឡង់ ស៊ុយអែត និងអេស្ប៉ាញ។
+តើជនម្ចាស់ស្រុកដើមឈ្មោះអ្វី? តើពួកគេការពារទឹកដីទល់នឹងពួកអឺរ៉ុបបានឬទេ?
-ជនម្ចាស់ស្រុកដើមឈ្មោះអាំងឌីយាង។ ពួកគេមិនអាចការពារទឹកដីទល់នឹងពួកអឺរ៉ុបបានទេ។
១.២. រដ្ឋអាណានិគមទាំងឡាយរបស់អង់គ្លេសនៅសតវត្សទី១៨
+តើរដ្ឋទាំង១៣ចែកជាប៉ុន្មានតំបន់? ឈ្មោះអ្វីខ្លះ? តើរដ្ឋអាណានិគមទាំង១៣មានរដ្ឋឈ្មោះអ្វីខ្លះ?
-រដ្ឋទាំង១៣ តំបន់ចែកជា៣តំបន់៖
-ផ្នែកខាងជើង: អង់គ្លេសរស់នៅ
-ផ្នែកកណ្តាល: ហូឡង់ ស៊ុយអែត អាល្លឺម៉ង់ អង់គ្លេស
(ក្រុងភីឡាដែលភី)
-ផ្នែកខាងត្បូង: តំបន់កសិកម្ម ពួកទាសកររស់នៅ។
-រដ្ឋអាណានិគមទាំង១៣មានរដ្ឋឈ្មោះ៖
-ម៉ាសាជូសេត រ៉ូតអាឡិន កូណិចជីកីត
-ញូវជើស៊ី ដឺឡាវ៉ា
-ម៉ារីឡិន វេស៊ីនីញ៉ា
-ការ៉ូលីនខាងជើង
-ការ៉ូលីនខាងត្បូង ជកជី
-ញូហាំសៀ ញូយ៉ក និងភែនស៊ីលវ៉ានីញ៉ា។
២. ឯករាជ្យនៃរដ្ឋអាណានិគមទាំង១៣
២.១. ដើមហេតុនៃសង្រ្គាមដើម្បីឯករាជ្យ
+មូលហេតុអ្វីបានជារដ្ឋទាំង១៣ទាមទារឯករាជ្យ?
-រដ្ឋទាំង១៣ទាមទារឯករាជ្យ៖
-អង់គ្លេសបង្រ្កាបពលទាហានជើងទឹកអាមេរិករត់ពន្ធតំបន់អង់ទីល។
-បង្កើនពន្ធអាករស្ករស
-អាមេរិចមិនចង់បង់ពន្ធជូនអង់គ្លេស។
២.២. សង្រ្គាមដ៏វែងមួយ
+បានជាកើតមានសង្គ្រាមនៅក្នុងរដ្ឋទាំង១៣ចង់បានឯករាជ្យពីអង់គ្លេស។
-រដ្ឋទាំង១៣ទាមទារឯករាជ្យ៖
-អង់គ្លេសបង្រ្កាបពលទាហានជើងទឹកអាមេរិក
រត់ពន្ធតំបន់អង់ទីល
-បង្កើនពន្ធអាករស្ករស
-អាមេរិចមិនចង់បង់ពន្ធជូនអង់គ្លេស។
+ហេតុអ្វីបានជាកើតមានសង្គ្រាមនៅក្នុងរដ្ឋទាំង១៣?
-បានជាកើតមានសង្គ្រាមនៅក្នុងរដ្ឋទាំង១៣ចង់បានឯករាជ្យពីអង់គ្លេស។
+តើសង្គ្រាមដ៏វែងមួយចាប់ផ្តើមឡើងពីឆ្នាំណាមក?
រវាងក្រុមណាជាមួយក្រុមណា?
- សង្គ្រាមផ្តើម៖១៧៧០: អង់គ្លេសបាញ់សម្លាប់អ្នកតវ៉ានៅបុស្តុន។
-១៦ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ១៧៧៣: អាមេរិចទម្លាក់កញ្ចប់តែអង់គ្លេសចូលទឹកសមុទ្រ។ អង់គ្លេសបិទកំពង់ផែនិងកាន់កាប់ពន្ធអាករតែ។
-ឧសភា ១៧៧៥: ប្រយុទ្ធនៅម៉ាសាជូសេត។
-៤ កក្កដា ១៧៧៦: ប្រកាសឯករាជ្យពីអង់គ្លេស។
-តុលា ១៧៨១: លោកចច វ៉ាស៊ីនតោនបានយកឈ្នះលើទ័ពអង់គ្លេស។
-១៧៨៣: សន្ធិសញ្ញាវែសៃអង់គ្លេសទទួលស្គាល់រដ្ឋឯករាជ្យទាំង១៣និងប្រគល់តំបន់អាប៉ាឡាស តំបន់មីស៊ីស៊ីពីរួមទាំងខាងលិចទន្លេនេះ។
២.៣. ការកកើតរដ្ឋមួយថ្មីទៀត
+តើរដ្ឋថ្មីមួយបង្កើតឡើងនៅឆ្នាំណា?
-រដ្ឋថ្មីមួយបង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ
-ឆ្នាំ ១៧៨៧: រដ្ឋទាំង១៣ ត្រូវបានបង្រួបបង្រួមជារដ្ឋតែមួយ និងបានបង្កើតរដ្ឋធម្មនុញ្ញ “សហរដ្ឋអាមេរិក”។
-ឆ្នាំ ១៧៨៩: អំណាចនីតិប្រតិបត្តិបានបង្កើតនិងជ្រើសរើស លោក ចច វ៉ាស៊ីនតោន ជាប្រធានាធិបតី។