ជំពូកទី១ ប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍
+ តើប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ស្ថិតនៅខ្សែស្រប និងខ្សែបណ្តោយ
ទីប៉ុន្មាន? មានផ្ទៃដីសរុប និងមានប្រជាជន
ប៉ុន្មានលាននាក់ (២០០៥)?
- ប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ស្ថិតនៅខ្សែស្របទី ២៨º៣០´ ខាងជើង
ទៅ១១´ ខាងត្បូង និងខ្សែបណ្តោយទី ៩២º
២០´ ទៅ ១៤០º ខាងកើត ។ មានផ្ទៃដីសរុប ២០លានKm² ។
- មានប្រជាជន ៥៥៥,៨១៤ លាននាក់ (២០០៥)។
+តើប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ចែកចេញជាប៉ុន្មានក្រុមធំៗ? អ្វីខ្លះ?
ចូររៀបរាប់ ។
- ប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ចែកចេញជា ២ ក្រុមធំៗគឺ ៖
- អាស៊ីអាគ្នេយ៍ដីគោក និងអាស៊ីអាគ្នេយ៍ដីកោះ ។
- អាស៊ីអាគ្នេយ៍ដីគោកមាន ៥ ប្រទេស គឺ ៖
- កម្ពុជា, វៀតណាម, ឡាវ, ថៃ, មីយ៉ាន់ម៉ា
- អាស៊ីអាគ្នេយ៍ដីកោះមាន ៦ ប្រទេស គឺ ៖
- ម៉ាឡេស៊ី, សិង្ហបុរី, ហ្វីលីពីន, ព្រុយនេ និង ទីម័រខាងកើត ។
- ជាតំបន់សម្បូរទៅដោយទំនាស់នយោបាយសង្រ្គាមត្រជាក់ ទំនាស់ផ្ទៃក្នុង...។
- ជាតំបន់សេដ្ឋកិច្ចដែលកំពុងអភិវឌ្ឍឈានឡើង មានខ្លះនាមថា នាគ រឺ កូននាគ ។
ជំពូកទី១ មេរៀនទី១ ប្រទេសកម្ពុជា
* ពន្យល់ពាក្យ
· រដ្ឋធម្មនុញ្ញ៖ ជាច្បាប់កំពូលរបស់ប្រទេសនីមួយៗ ។
· ទ្វីប ៖ ជាផ្ទៃដីដ៏ធំមួយដែលព័ទ្ធជុំវិញទៅដោយទឹកសមុទ្រ។
· ពហុកោណ៖ ដែលមានផ្ទៃក្រឡាស្ទើរស្មើជ្រុង។
· កោះ៖ ដែលព័ទ្ធជុំវិញទៅដោយទឹក។
· ជ្រលង ៖ ដែលមានភ្នំ២នៅអមសងខាង។
· ពាមរក៍ ៖ ជាឈ្មោះស្រុកមួយនៅក្នុងខេត្តព្រៃវែង។
· នយោបាយ ៖ ជាឧបាយក្នុងការដឹកនាំ, ជាល្បិចកល
· អំណាចនីតិប្បញ្ញត្តិ ៖ ជាស្ថាប័នកំពូលមានរដ្ឋសភា និងព្រឹទ្ធសភា។
· អត្រាជាតិប្រមាណ ៖ ជាអត្រានៃការកើតនិងសង្ឈឹមរស់រហូតដល់ចាស់។
១. ទីតាំងភូមិសាស្រ្ត
+ តាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មី ថ្ងៃទី ២៤ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៩៣ តើប្រទេសកម្ពុជាមាននាមជាផ្លូវការថាអ្វី? មានរាជធានីឈ្មោះអ្វី?
- តាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មី ថ្ងៃទី ២៤ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៩៣ ប្រទេសកម្ពុជាមាននាមជាផ្លូវការថា ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាមានទីក្រុងភ្នំពេញជារាជធានី។
+ តើប្រទេសកម្ពុជាមានផ្ទៃដីសរុបចំនួនប៉ុន្មាន Km២? មានព្រំប្រទល់ជាប់ប្រទេសណាខ្លះ?
- ប្រទេសកម្ពុជាមានផ្ទៃដីសរុបចំនួន១៨១ ០៣៥ Km2
- មានព្រំប្រទល់ ខាងជើងជាប់ថៃនិងឡាវ
- ខាងកើតជាប់ វៀតណាម
- ខាងត្បូង ជាប់វៀតណាមនិងឈូងសមុទ្រថៃ
- ខាងលិចជាប់ប្រទេសថៃ។
១. លក្ខខណ្ឌធម្មជាតិ
១.១. សណ្ឋានដី
+ តើគេចែកសណ្ឋានដីប្រទេសកម្ពុជាជាប៉ុន្មាន តំបន់? មានអ្វីខ្លះ? ចូររៀបរាប់។
* គេចែកសណ្ឋានដីប្រទេសកម្ពុជាជា៤ តំបន់ គឺ៖
· តំបន់មាត់សមុទ្រ ៖ ខេត្តកោះកុង,ខេត្តព្រះសីហនុ,ខេត្តកែប និងខេត្តកំពត ។
· តំបន់ប្រជុំភ្នំ ៖ ចែកចេញជា ២ជួរភ្នំធំៗគឺ ៖ ជួរភ្នំក្រវាញ និងជួរភ្នំដងរែក។
*ជួរភ្នំក្រវាញ៖ សណ្តូកពីខេត្តកោះកុង-កំពតចែកជា ៣ផ្នែកធំៗគឺ ៖
· ក្រវាញខាលលិច : សណ្តូកពីប៉ៃលិនដល់ពោធិសាត់ មានភ្នំ១ខ្ពស់គឺ ភ្នំទំពរ (១,៥៦៣ម) ។
· ក្រវាញកណ្តាល : មានផ្ទៃទេរពីមោងមកកោះកុង មានភ្នំ១ខ្ពស់ គឺ ភ្នំសំកុះ (១,៧៤៤ម)។
· ក្រវាញខាងកើត : ចែកជា ៣ប្រជុំភ្នំគឺ ៖ប្រជុំភ្នំខ្ជោល, ប្រជុំភ្នំអូរម្លូ និងប្រជុំភ្នំដំរី ។
· ប្រជុំភ្នំខ្ជោល : ចន្លោះខេត្តពោធិ៍សាត់ និងកំពង់ស្ពឺ មានភ្នំ១ ខ្ពស់ជាងគេ គឺ ភ្នំឳរ៉ាល់ (១,៨១៣ម) ។
· ប្រជុំភ្នំអូរម្លូ : ចន្លោះស្រែអំបិល និងកំពង់ស្ពឺ មានខ្ពង់រាប១ខ្ពស់គឺខ្ពង់រាប គីរីរម្យ (៧០០ម) ។
· ប្រជុំភ្នំដំរី: ផ្តាច់ពីអូរម្លូដោយច្រកពេជ្រនិល និងបញ្ចប់នៅមុខចំណោត ភ្នំបូកគោ (១,០៧៥ម) ។
§ ជួរភ្នំដងរែក : ជាព្រំដែនធម្មជាតិរវាងកម្ពុជា និងថៃសណ្តូកពីលិចទៅកើត មានបណ្តោយ ៣០០គ.ម និងកម្ពស់ចុះ ពីកើតទៅលិច ៧០០ម ទៅ ២០០ម ។
§ តំបន់ទំនាបកណ្តាល៖ ចែកចេញជា២ គឺ៖ ទំនាបបឹង និងទំនាបទន្លេបួនមុខ។
+ តើតំបន់មាត់សមុទ្រស្ថិតនៅប៉ែកខាងណា នៃប្រទេសកម្ពុជា? មានខេត្តណាខ្លះ?
- តំបន់មាត់សមុទ្រស្ថិតនៅប៉ែកនិរតីមានដូចជា៖
- ខេត្តកោះកុង
- ខេត្តព្រះស៊ីហនុ
- ខេត្តកែប
- ខេត្តកំពត។
+ តើតំបន់មាត់សមុទ្រចែកចេញជាប៉ុន្មាន ផ្នែក? មានអ្វីខ្លះ?
- តំបន់មាត់សមុទ្រចែកចេញជាចែកចេញជាបីផ្នែក ៖
- ទំនាបឆ្នេរ
- ឆ្នេរ
- ឈូងសមុទ្រ។
+ តើឈូងសមុទ្រប្រទេសកម្ពុជាសម្បូរកោះ មានឈ្មោះអ្វីខ្លះ?
- ឈូងសមុទ្រប្រទេសកម្ពុជាសម្បូរកោះ មាន ឈ្មោះដូចជា កោះកុង កោះរង់ កោះរង់សន្លឹម កោះថ្មី កោះទន្សាយកោះតាង កោះពូលូវ៉ៃ (កោះអាចម៍សេះ)។
+ តើតំបន់ជួរភ្នំក្រវាញចែកចេញជាប៉ុន្មាន ផ្នែក? អ្វីខ្លះ?
- តំបន់ជួរភ្នំក្រវាញចែកចេញចែកចេញជាបីផ្នែកមាន ៖
- ក្រវាញខាងលិច
- ក្រវាញកណ្តាល
- ក្រវាញខាងកើត។
+ តើក្រវាញខាងកើតចែកចេញជាប៉ុន្មាន ផ្នែក? អ្វីខ្លះ?
- ក្រវាញខាងកើតចែកចេញជាប្រជុំភ្នំ បី មាន៖
- ប្រជុំភ្នំខ្ជោល
- ប្រជុំអូម្លូ
- ប្រជុំភ្នំដំរី ។
+ តើភ្នំដែលខ្ពស់ជាងគេនៅកម្ពុជាមាន ឈ្មោះថាអ្វី? កម្ពស់ប៉ុន្មានម៉ែត្រ?
- ភ្នំដែលខ្ពស់ជាងគេនៅកម្ពុជា មានឈ្មោះថាភ្នំឱរ៉ាល់ ។ មានកម្ពស់១៨១៣ម៉ែត្រ។
+ តើតំបន់កូនភ្នំស្ថិតនៅទីណា? មានភ្នំសំខាន់ៗឈ្មោះអ្វីខ្លះ?
- តំបន់កូនភ្នំស្ថិតនៅព័ទ្ធជុំវិញជួរភ្នំក្រវាញ
- មានភ្នំសំខាន់ៗ ដូចជាភ្នំវែង ភ្នំកំរ៉ែងភ្នំពិស ភ្នំទូកមាសជាដើម។
+ តើតំបន់ទំកណ្តាលចែកចេញជាប៉ុន្មាន? អ្វីខ្លះ?
- តំបន់ទំនាបកណ្តាលចែកចេញជា២គឺ ៖
- ទំនាបបឹង
- ទំនាបទន្លេបួនមុខ។
+ តើទំនាបបឹងស្ថិតនៅទីណា? ចែកចេញ ជាប៉ុន្មានផ្នែក? អ្វីខ្លះ?
- ទំនាបបឹងស្ថិតស្ថិតនៅជុំវិញបឹងទន្លេសាប។ ចែកចេញ ជាបីផ្នែក គឺ៖
- តំបន់លិចទឹកជាប្រចាំ
- តំបន់ទាបលិចទឹកជំនន់
- ទំនាបខ្ពស់មិនលិចទឹកជំនន់ទេ(វាលស្រែ)។
+ តើទំនាបទន្លេបួនមុខស្ថិតនៅទីណា? ចែកចេញជាប៉ុន្មានផ្នែក?អ្វីខ្លះ?
- ទំនាបទន្លេបួនមុខស្ថិតនៅអមសងខាងទន្លេ ទាំងបួន។
- ចែកចេញជាបីផ្នែកមាន៖
- ទីដីល្បាប់ម៉ត់(ជាប់មាត់ទន្លេ)
- តំបន់លិចទឹក នៅរដូវវស្សា
- តំបន់ មិនលិចទឹកវាលស្រែ។
+ តើតំបន់ខ្ពង់រាបចែកចេញជាប៉ុន្មានផ្នែក? អ្វីខ្លះ?
- តំបន់ខ្ពង់រាបចែកចេញជាចែកចេញជាពីរផ្នែកគឺ៖
-តំបន់ខ្ពង់រាបខាងជើង
-និងតំបន់ខ្ពង់រាបខាងកើតនិងឦសាន
+ តើតំបន់ខ្ពង់រាបខាងកើតនិងឦសានចែក ចេញជាប៉ុន្មានផ្នែក? អ្វីខ្លះ?
- តំបន់ខ្ពង់រាបខាងកើតនិងឦសានចែកចេញជាបួនផ្នែកគឺ៖
- ខ្ពង់រាបខេត្តក្រចេះនិងស្ទឹងត្រែង
- ខ្ពង់រាបខេត្តកំពង់ចាម
- ខ្ពង់រាបរតនគីរី(បរកែវ)
- ខ្ពង់រាបខេត្តមណ្ឌលគីរី(ឆ្លូងលើ)។
១.២. អាកាសធាតុ
+ តើប្រទេសកម្ពុជាស្ថិតក្រោមអាកាសធាតុដូចម្តេច?
- ប្រទេសកម្ពុជាស្ថិតក្រោមអាកាសធាតុត្រូពិចមូសុងសម្បូរ កម្តៅ និងសំណើម។
+ តើខ្យល់មូសុងបង្កើតឱ្យមានរដូវប៉ុន្មាន? អ្វីខ្លះ?
- ខ្យល់មូសុងបង្កើតឱ្យមានរដូវពីរ គឺ៖
- មូសុងនិរតី
- និងមូសុងឦសាន។
+ តើរដូវប្រាំងនិងរដូវវស្សាចាប់ផ្តើមពីខែណា ដល់ខែណា?
- រដូវប្រាំងចាប់ផ្តើមពីខែវិច្ឆិកា ដល់ខែមេសា
- រដូវវស្សាចាប់ផ្តើមពីខែឧសភាដល់ខែតុលា។
១.៣. ផ្លូវទឹក
+ តើគេចែកផ្លូវទឹកប្រទេសកម្ពុជាចេញជា ប៉ុន្មានក្រុម? អ្វីខ្លះ?
- គេចែកផ្លូវទឹកប្រទេសកម្ពុជា៣ក្រុមគឺ ៖
- ប្រព័ន្ធទន្លេមេគង្គ
- ប្រព័ន្ធទន្លេសាប
- ក្រុមផ្លូវទឹកតាមមាត់សមុទ្រ
+ តើប្រព័ន្ធទន្លេមេគង្គមានអ្វីខ្លះ?
- ប្រព័ន្ធទន្លេមេគង្គមាន ៖
- តួទន្លេមេគង្គ
- ទន្លេបាសាក់
- និងដៃរបស់វា។
+ តើទន្លមេគង្គដែលហូរកាត់ប្រទេសកម្ពុជា មានប្រវែងប៉ុន្មានKm? ហូរកាត់ខេត្តណាខ្លះ?
- ទន្លមេគង្គដែលហូរកាត់ប្រទេសកម្ពុជាមានប្រវែង៥០០Km ហូរកាត់ខេត្ត៖
-ស្ទឹងត្រែង ក្រចេះ កំពង់ចាម កណ្តាល ព្រៃវែង។
+ តើប្រព័ន្ធទន្លេសាបមានអ្វីខ្លះ?
- ប្រព័ន្ធទន្លេសាបមាន
- ទន្លេសាប
- បឹងទន្លេសាបនិង ដៃរបស់វា។
+ តើបឹងទន្លេសាបចែកចេញជាអ្វីខ្លះ? មានរាងដូចម្តេច?
- បឹងទន្លេសាបចែកចេញជា ៖
- បឹងធំ បឹងតូច និងវាលភក់
- មានរាងដូចវីយូឡុង។
+ តើបឹងទន្លសាបនៅរដូវប្រាំងនិងរដូវវស្សាមានផ្ទៃប៉ុន្មានគម២ ?
- បឹងទន្លសាបនៅ ៖
- រដូវប្រាំងមានផ្ទៃ ៣០០០Km2
- នៅរដូវវស្សា មានផ្ទៃ១០០០០Km2។
+ តើក្រុមផ្លូវទឹកតាមមាត់សមុទ្រមានប្រភពនៅទីណា? ស្ទឹងនិងព្រែកឈ្មោះអ្វីខ្លះ?
- ក្រុមផ្លូវទឹកតាមមាត់សមុទ្រមានប្រភពនៅតំបន់ភ្នំខ្ពស់ នៃ ជួរភ្នំក្រវាញ។
- មានស្ទឹងមេទឹក ស្ទឹងតាតី ស្ទឹងកំពត ស្ទឹង ជាយអារែង ព្រែកជីផាត ព្រែកទូកមាស ព្រែកកំពង់សោម ។
២. លក្ខខណ្ឌនយោបាយ និងប្រជាជនកម្ពុជា
២.១. ប្រព័ន្ធនយោបាយ និងការគ្រប់គ្រង
+ តើប្រទេសកម្ពុជាប្រកាន់យករបបអ្វី? ផ្អែកលើគោលការណ៍អ្វីខ្លះ?
- ប្រទេសកម្ពុជាប្រកាន់យករបបរាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញគោរពលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស
- ផ្អែកលើគោលការណ៍ បែងចែកអំណាចដាច់ពីគ្នា រវាងអំណាច៖
- នីតិប្បញ្ញត្តិ: ជាស្ថាប័នអមដោយព្រឹទ្ធសភា និងរដ្ឋសភា
- នីតិប្រតិបត្តិ: ជាស្ថាប័នគ្រប់គ្រងផ្ទាល់គឺរដ្ឋាភិបាល
- អំណាចតុលាការ: ជាស្ថាប័នការពារសិទ្ធិសេរីភាពប្រជាពលរដ្ឋ
+ តើប្រទេសកម្ពុជាបែងចែកខេត្តនិងរាជធានីចំនួនប៉ុន្មាន? ឈ្មោះអ្វី?
- ប្រទេសកម្ពុជាបែងចែកចេញជា២៥ខេត្ត គឺ បន្ទាយមានជ័យ, បាត់ដំបង, កំពង់ចាម, កំពង់ឆ្នាំង, កំពង់ស្ពឺ, កំពង់ធំ, កំពត, កណ្តាល, កោះកុង, ក្រចេះ, មណ្ឌលគីរី, ព្រះវិហារ, ព្រៃវែង, ពោធិសាត់, រតនគីរី, សៀមរាប, ព្រះសីហនុ, ស្ទឹងត្រែង, ស្វាយរៀង, តាកែវ, ឧត្តរមានជ័យ, កែប, ប៉ៃលិន, ត្បូងឃ្មុំ, និងរាជធានីមួយ គឺរាជធានីភ្នំពេញ ។
+ តើរាជធានីភ្នំពេញចែកចេញជាប៉ុន្មាន ខណ្ឌ? មានឈ្មោះអ្វីខ្លះ?
- រាជធានីភ្នំពេញចែកចេញជា១២ខណ្ឌ គឺ៖ ខណ្ឌដូនពេញ ៧មករា ចំការមន ទួលគោក ដង្កោ មានជ័យ ឬស្សីកែវ សែនសុខ ព្រែកព្នៅ ជ្រោយចង្វារ ច្បារអំពៅ និងពោធិ៍សែនជ័យ។
២.២. ស្ថានភាពប្រជាជន
+ តាមជំរឿនឆ្នាំ២០០៨ប្រជាជនកម្ពុជា មាន ចំនួនទាំងអស់ប៉ុន្មាននាក់? ដង់ស៊ីតេមធ្យម ប៉ុន្មាន នាក់/Km2?
- តាមជំរឿនឆ្នាំ២០០៨ប្រជាជនកម្ពុជាមានចំនួនទាំងអស់ ១៣ ៣៩៥ ៦៨២នាក់។
- ដង់ស៊ីតេមធ្យមមាន៧៥នាក់/Km2។
+ តើប្រទេសកម្ពុជាជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ ប៉ុន្មាន ខាងចំនួនប្រជាជននៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍?
- ប្រទេសកម្ពុជាជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ៧ក្នុងចំណោម ប្រទេសទាំង១១ នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍។
+ តើគ្រួសារដែលមានកូនច្រើនកម្រិត ជីវភាព មានលក្ខណៈដូចម្តេខ?
- គ្រួសារដែលមានកូនច្រើនកម្រិតជីវភាព
- មានកម្រិតជីវភាពច្រើនតែទាប
- សេវាសុខាភិបាល
- និងសេវាអប់រំ ក៏មាន កម្រិតទាបដែរ។
+ តើកំណើនប្រជាជនខ្ពស់នាំមកនូវបញ្ហាអ្វីខ្លះដល់សង្គមជាតិ?
- កំណើនប្រជាជនខ្ពស់នាំមកនូវបញ្ហា ដូចជា៖
- បញ្ហាការងារ
- អប់រំ សុខភាព លំនៅស្ថាន
-ស្បៀងអាហារ ទុរគ៌តភាព
- និងបរិស្ថានធម្មជាតិជាដើម។
- វិជ្ជាស្យង់ដែលសិក្សាពីជីវភាពរស់នៅរបស់មនុស្សនៅក្នុងពិភពលោកជាច្រើនសម័យកាលកន្លងមក។