ជំពូកទី១ ប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍
មេរៀនទី៥ ប្រទេសភីលីពីន
ពន្យល់ពាក្យ
- កម្រងកោះ = ជាបណ្តុំកោះដ៏ច្រើននៅជាប់ៗគ្នា ។
- គ្រោះមហន្តរាយ = ជាគ្រោះដែលបង្កឡើងដោយធម្មជាតិ សង្គ្រាម អត់ឃ្លាន ...។
- អំពើពុករលួយ = ស៊ីសំណូក កេងបន្លំ ការផ្តល់ឱ្យក្រៅផ្លូវការ ។
- អាប៉ូ = ជាឈ្មោះភ្នំមួយស្ថិតនៅលើកោះមិនដាណាវ មានកម្ពស់ 2 955m ។
- ណេគ្រីតូ = ជាឈ្មោះជនជាតិដើមហ្វីលីពីន ។
- ភាសាគ្រាម = ជាភាសាដើម ភាសាអ្នកស្រុកដើមនិយាយ។ ឧ. ថ្ងៃ ង៉ៃ
- ចលនាតិចតូនិច = ជាចលនាខាងក្នុងរបស់ផែនដី ឬចលនាម៉ាក់ម៉ា ។
- អក្ខរភាព = ភាពចេះអក្សរ ចេះអាន ចេះសរសេរ ។
- អនក្ខរភាព = ភាពមិនចេះអក្សរ ។
១. ស្ថានភាពភូមិសាស្រ្ត
+ តើប្រទេសភីលីពីនធ្លាប់ស្ថិតក្រោមអាណានិគមប្រទេសណាខ្លះ?
- ប្រទេសភីលីពីនធ្លាប់ស្ថិតក្រោមអាណានិគមប្រទេស៖
- អេស្ប៉ាញនៅសតវត្សទី 16
- អាមេរិកលើកទី 1 ឆ្នាំ 1898 ដល់ឆ្នាំ 1942
- ជប៉ុន ពីឆ្នាំ 1942 ដល់ឆ្នាំ 1944
- អាមេរិកលើកទី 2 នៅឆ្នាំ 1945 ។
+ តើប្រទេស ប្រកាសជារដ្ឋឯករាជ្យនៅថ្ងៃ ខែ ឆ្នាំណា? មានឈ្មោះជាផ្លូវការថាអ្វី?
- ប្រទេសប្រទេសភីលីពីនប្រកាសជារដ្ឋឯករាជ្យ នៅ ថ្ងៃទី០៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៤៦
- មានឈ្មោះជា ផ្លូវការថា "សាធារណរដ្ឋភីលីពីន" ។
+ តើប្រទេសភីលីពីនស្ថិតនៅឯណា? មានផ្ទៃដីប៉ុន្មានគីឡូម៉ែត្រការ៉េ? និងកោះទាំងអស់ចំនួនប៉ុន្មានដែរ?
- ប្រទេសភីលីពីនជាកម្រងកោះ ស្ថិតនៅភាគខាងកើតបំផុតនៃអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ក្នុងមហាសមុទ្រប៉ាស៊ីងហ្វិក ដែលមានព្រំប្រទល់ស្ថិតនៅខាងកើតប្រទេសវៀតណាម ចន្លោះសមុទ្រហ្វីលីពីន និងសមុទ្រចិនខាងត្បូង
- មានផ្ទៃដីសរុបចំនួន ៣០០ ០០០Km2
- ប្រទេសភីលីពីនមានកោះទាំងអស់ចំនួន ៧១០៧ កោះ
- មានឆ្នេរសរុបប្រវែង 36 289 km ។
១. លក្ខខណ្ឌធម្មជាតិ
១.១. សណ្ឋានដី
|
រូបភាព សណ្ឋានដីប្រទេសភីលីពីន |
+ តើប្រទេសភីលីពីនមានសណ្ឋានដីដូចម្តេច ?
- ប្រទេសភីលីពីនស្ថិតក្នុងអាស៊ីអាគ្នេយ៍ដីកោះដូច្នេះគេចែកសណ្ឋានដីប្រទេសនេះជា 3 ក្រុមធំៗគឺ៖
- ក្រុមកោះលូសុន ( 141 495 km2 )
- ក្រុមកោះវីសាយ៉ាស ( 56 605 km2 )
- ក្រុមកោះមិនដាណាវ ( 102 000 km2 ) ។
- ជាប្រទេសដែលស្ថិតនៅក្នុងតំបន់សំបកផែនដីស្តើង នៅតាមបណ្តោយខ្សែក្រវ៉ាត់ភ្លើង នៃមហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក ។
រូបភាព អន្លុងបាតសមុទ្រជ្រៅមួយស្ថិតនៅក្បែរកោះមិនដាណាវ មានជម្រៅ 10 830m
+ តើប្រទេសភីលីពីនរងនូវចលនាអ្វី?
- ប្រទេសភីលីពីនទទួលរងនូវចលនាតិចតូនិចជា ញឹកញាប់ (រញ្ជួយដី និងបន្ទុះភ្នំភ្លើង)។
+ តើសណ្ឋានដីប្រទេសភីលីពីនសម្បូរអ្វីខ្លះ?
- សណ្ឋានដីប្រទេសភីលីពីនសម្បូរភ្នំ និងទំនាបតូចៗស្ថិតនៅបណ្តោយឆ្នេរ និងទំនាបធំៗ មានទំនាបម៉ានីលទំនាបកាកាយ៉ាន់លើកោះលូសុន ទំនាបតូកាបាតូ និង ទំនាបដាវ៉ៅ នៅលើកោះមិនដាណាវ ។
+ តើភ្នំដែលខ្ពស់ជាងគេនៅប្រទេសភីលីពីនមានឈ្មោះថាអ្វី? កម្ពស់ប៉ុន្មានម៉ែត្រ?
-ភ្នំដែលខ្ពស់ជាងគេនៅប្រទេសភីលីពីនមានឈ្មោះថា ភ្នំអាប៉ូ មានកម្ពស់ ២៩៥៥ ម៉ែត្រ។
+ តើប្រទេសភីលីពីនស្ថិតក្រោមអាកាសធាតុអ្វី? 
- ប្រទេសភីលីពីនស្ថិតក្រោមអាកាសធាតុ ត្រូពិចសមុទ្រ បន្ថែមដោយខ្យល់មូសុងនិរតី ។
+ តើប្រទេសភីលីពីនមានរដូវចំនួនប៉ុន្មាន? អ្វីខ្លះ?
- ប្រទេសភីលីពីនមានរដូវចំនួនពីរ គឺរដូវប្រាំង ពីខែវិច្ឆិកា ដល់ខែមេសា និងរដូវវស្សា ពីខែឧសភា ដល់ខែតុលា។
+ តើប្រទេសភីលីពីនមានសីតុណ្ហភាពប្រែប្រួលដូចម្តេចដែរ ?
- ប្រទេសភីលីពីនមានសីតុណ្ហភាពប្រែប្រួលពី 210C ទៅ 230C
- ទឹកភ្លៀងជាមធ្យមប្រចាំឆ្នាំលើសពី 2 000mm
- ភ្លៀងធ្លាក់ច្រើននៅតំបន់ប៉ាគីយ៉ូ (2 000 mm)
- ភ្លៀងតិចនៅតំបន់ទំនាបកាកាយ៉ាន់ (1 300 mm) តំបន់ទាំងនេះស្ថិតនៅលើកោះលូសុនដូចគ្នា ។
១.៣. ផ្លូវទឹក
+ តើផ្លូវទឹកប្រទេសភីលីពីនមានលក្ខណៈដូចម្តេចខ្លះ?
- ផ្លូវទឹក១ ប្រទេសភីលីពីនមានលក្ខណៈដូចជា៖ ជាប្រទេស សម្បូរកោះ និងសម្បូរភ្លៀង ទន្លេ ឬស្ទឹង ទាំងឡាយមាន បណ្តោយខ្លី មិនអនុគ្រោះដល់ការ ធ្វើនាវាចរណ៍ឡើយ។
+ តើប្រទេសភីលីពីនជួបប្រទះគ្រោះធម្មជាតិអ្វីខ្លះដែរ?
+ ប្រទេសភីលីពីនតែងជួបប្រទះគ្រោះធម្មជាតិជាច្រើនមាន បន្ទុះភ្នំភ្លើង រញ្ជួយដី បាក់ដី ព្យុះជាច្រើនប្រភេទដូចជា៖
- ព្យុះទីហ្វុង (Typhoon)
- ព្យុះកេតសាណា (Ketsana)
- ព្យុះប៉ារម៉ា (Parma) និងព្យុះមីរីនេ (Mirinae)
ដែលបានឆក់យកជីវិតមនុស្ស បំផ្លិចបំផ្លាញផ្ទះសំបែង
និងទ្រព្យសម្បត្តិអស់យ៉ាងច្រើន ។
២. លក្ខខណ្ឌនយោបាយនិងស្ថានភាពប្រជាជន
២.១. ប្រព័ន្ធនយោបាយ
+ តើប្រទេសភីលីពីនមានឈ្មោះជាផ្លូវការថាអ្វី? ប្រកាន់យករបបអ្វី?
ប្រទេសភីលីពីនមានឈ្មោះជាផ្លូវការថា សាធារណរដ្ឋហ្វីលីពីន» ប្រកាន់យករបបសារធារណរដ្ឋ បែបប្រធានាធិបតីនិយម អនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស។
+ តើរបបគ្រប់គ្រងនយោបាយភីលីពីនចែកចេញ ជាប៉ុន្មាន? អ្វីខ្លះ?
v របបគ្រប់គ្រងនយោបាយប្រទេសភីលីពីនចែកចេញជាបី ផ្នែក គឺ៖
· អំណាចនិតិប្រតិបត្តិ ជាអំណាចរបស់ប្រធានាធិបតី អនុប្រធានាធិបតី និងគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ។
· ប្រធានាធិបតីជាប្រមុខរដ្ឋផង និងជាប្រមុខរដ្ឋាភិបាលផង បោះឆ្នោតជ្រើសតាំងពីប្រជាជន សម្រាប់អាណត្តិ6 ឆ្នាំ ។
· អំណាចនីតិប្បញ្ញត្តិ ជាសាមាជិកអមដោយសភាពីរ៖
ក. ព្រឹទ្ធសភា៖ មាន 24 អាសនៈជ្រើសតាំងដោយការបោះឆ្នោតពីប្រជាជនសម្រាប់អាណត្តិ 6 ឆ្នាំ ។
ខ. សភាតំណាងរាស្រ្ត៖ មាន 239 អាសនៈជ្រើសតាំងដោយការបោះឆ្នោតពីប្រជាជនសម្រាប់អាណត្តិ 3 ឆ្នាំ ។
គ. អំណាចតុលាការ៖ ជាអំណាចមួយដាច់ដោយឡែកមាន៖ តុលាការកំពូល សាលាឧទ្ធរណ៍ និងតុលាការពិសេស ។
២.២. ស្ថានភាពប្រជាជន
+ តើប្រទេសភីលីពីនមានប្រជាជនប៉ុន្មាននាក់ឆ្នាំ (២០០៨)? ដង់ស៊ីតេមធ្យមប៉ុន្មាននាក់/Km2?
- ប្រទេសភីលីពីនមានប្រជាជនសរុបចំនួន ៩៦ ០៦១ ៦៨០ នាក់ឆ្នាំ(២០០៨)
- មានដង់ស៊ីតេ មធ្យម ៣២០/Km2 ។
- ប្រទេសដែលមានផ្ទៃដីចង្អៀតទី 2 បន្ទាប់ពីសិង្ហបុរី ក្នុងចំណោមប្រទេសនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ។
+ តើប្រទេសភីលីពីនចម្រុះដោយក្រុមជនជាតិ ប៉ុន្មានក្រុម? មានអ្វីខ្លះ?
- ប្រទេសភីលីពីនចម្រុះដោយក្រុមជនជាតិមានបីក្រុម ធំៗ គឺ៖
ក. ទម្រង់តាមអាយុនៃប្រជាជនភីលីពីន
+ តើទម្រង់ប្រជាជនភីលីពីនមានចំនួនប៉ុន្មានក្រុម ?
- ទម្រង់ប្រជាជនភីលីពីនមានចំនួន 3 ក្រុមគឺ៖
ខ. ទម្រង់តាមភេទ
+ តើទម្រង់ភេទប្រជាជនភីលីពីនគេផ្តោតសំខាន់ទៅលើចំណុចអ្វី?
- ទម្រង់ភេទប្រជាជនភីលីពីនគេផ្តោតសំខាន់ទៅលើចំនួនមានដូចជា៖
គ. សូចនាករប្រជាសាស្ត្រភីលីពីនផ្សេងៗទៀតមាន
+ តើប្រជាជនភីលីពីនគោរពសាសនាអ្វីខ្លះ?
- ប្រទេសភីលីពីនភាគច្រើនប្រជាជនគោរពគ្រឹស្រ្តសាសនានិកាយរ៉ូម៉ាំងកាតូលិក ៨០.៩%
- អ៊ីស្លាមសាសនិក មាន៥%
- គ្រឹស្តសាសនិក
- ផ្សេងៗ ទៀតមាន ៤.៥%
- និង ក្រុមគ្មានសាសនាពិតប្រាកដ។
+ តើប្រទេសភីលីពីនប្រើប្រាស់ភាសាអ្វីខ្លះ?
- ប្រទេសភីលីពីនប្រើប្រើប្រាស់ភាសាផ្លូវការ គឺ៖ តាកាឡូក និងមានគ្រាមភាសាជាង៨០ទៀត
ចំណែកភាសាអង់គ្លេសជាភាសាយាន។
+ ហេតុអ្វីបានជាប្រជាជនភីលីពីនភាគច្រើនចេះនិយាយនិងសរសេរភាសាអង់គ្លេសបានល្អ ?
- ហេតុបានជាប្រជាជនភីលីពីនភាគច្រើនចេះនិយាយ និងសរសេរភាសាអង់គ្លេសបានល្អ ពីព្រោះ៖