(ជ២) មេរៀនទី១៖ (មេរៀនសង្ខេប) ការដោះស្រាយបញ្ហាផ្សេងៗក្នុងសហគមន៍អន្តរជាតិ

          ពិភពលោកតែងមានការវិវឌ្ឍឥតឈប់ឈរទាំងផ្នែកនយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ច ដែលជះឥទ្ធិពលដល់ប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចទន់ខ្សោយ និងប្រទេសតូចតាច ។ ដើម្បីទប់ទល់នឹងការប្រែប្រួល និងចង់បានឯករាជ្យផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយ ប្រទេសទាំងនោះបានបង្កើតជាសមាគមផ្សេងៗដូចជា សហភាពអាហ្វ្រិក សហគមន៍អឺរ៉ុប និងសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ (អាស៊ាន) ។ សមាគមអាស៊ានត្រូវបានបង្កើតឡើង ដើម្បីពន្លឿនវិស័យសេដ្ឋកិច្ច វិទ្យាសាស្ត្រ អប់រំ និងដោះស្រាយបញ្ហាដោយសន្តិវិធី ។

ពាក្យគន្លឹះ

-       ទំនាស់៖ គឺភាពមិនចុះសម្រុងគ្នា ការប្រទូសរ៉ាយរវាងភាគីដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការបាត់បង់ផលប្រយោជន៍ ឬធ្វើឱ្យបាត់បង់កេរ្តិ៍ឈ្មោះគ្រួសារ ឬវង្សត្រកូល ។ ទំនាស់អាចកើតមាននៅក្នុងខ្លួនយើងផ្ទាល់ ឬរវាងបុគ្គល ក្រុម ជាតិសាសន៍ និងប្រទេសជាតិ ។

-       សមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍៖ ជាសមាគមដែលត្រូវបានបង្កើតឡើង ដើម្បីពន្លឿនវិស័យសេដ្ឋកិច្ចវិទ្យាសាស្ត្រ អប់រំ និងដោះស្រាយបញ្ហាផ្សេងៗប្រកបដោយសន្តិវិធី ។

-       អង្គការសហប្រជាជាតិ៖ គឺជាអង្គការអន្តរជាតិកំពូលដែលមានប្រទេសជាច្រើនបានចូលរួមជាសមាជិក(១៩២ប្រទេសនៅឆ្នាំ១៩៩៥) ។ គោលបំណងសំខាន់របស់អង្គការនេះគឺរក្សាសន្តិភាព និងសន្តិសុខអន្តរជាតិ ។

-       តុលាការអន្តរជាតិ៖ គឺជាស្ថាប័នសំខាន់មួយក្នុងចំណោមស្ថាប័នទាំង៦ របស់អង្គការសហប្រជាជាតិដែលមានសមត្ថកិច្ចក្នុងការដោះស្រាយជម្លោះអន្តរជាតិ ។

-       អង្គការស្បៀងអាហារ និងកសិកម្ម៖ ជាអង្គការដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងគោលបំណងដោះស្រាយបញ្ហាស្បៀងអាហារលើពិភពលោក ។

-       អង្គការការងារអន្តរជាតិ៖ គឺជាអង្គការដែលជួយលើកតម្កើងយុត្តិធម៌សង្គមដល់មនុស្សដែលកំពុងធ្វើការងារនៅគ្រប់ទីកន្លែង ។

-       អង្គការសុខភាពពិភពលោក៖ ជាអង្គការដែលមានគោលបំណងជួយដល់ផ្នែកសុខាភិបាល ជាពិសេសប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ ។

១. និយមន័យទំនាស់

          ទំនាស់ គឺជាភាពមិនចុះសម្រុង ឬការប្រទូសរ៉ាយរវាងភាគី ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការបាត់បង់ផលប្រយោជន៍ ឬកេរ្តិ៍ឈ្មោះគ្រួសារ ។ ទំនាស់អាចកើតឡើងនៅក្នុងខ្លួនយើងផ្ទាល់ ឬរវាងបុគ្គល ក្រុម ជាតិសាសន៍ និងប្រទេសជាតិ ។ ទំនាស់អាចត្រូវបានបង្ហាញតាមរយៈការប្រើប្រាស់ភាសា ហិង្សា ឬបង្កឱ្យមានសង្រ្គាមរវាងប្រទេស ។

២. មូលហេតុនៃទំនាស់

          ទំនាស់ ជាទូទៅកើតឡើងដោយសារការចង់បានផលប្រយោជន៍ហួសហេតុរបស់ភាគីនីមួយៗ ។ មូលហេតុមួយចំនួនបណ្តាលមកពីការរើសអើង សាសនា សេដ្ឋកិច្ច នយោបាយ និងមនោគមវិជ្ជា ។ ទំនាស់រវាងរដ្ឋអាចបណ្តាលមកពីបញ្ហាបូរណភាពទឹកដី ឬការនេសាទ ។ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហា និងជៀសវាងទំនាស់ អង្គការជាច្រើនត្រូវបានបង្កើតឡើងដូចជា អង្គការសហប្រជាជាតិ និងសមាគមអាស៊ាន ។ សមាគមអាស៊ានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហានានាក្នុងតំបន់ និងអន្តរជាតិ ។

៣. ផលវិបាកនៃទំនាស់

          ទំនាស់តែងតែនាំមកនូវក្តីវិនាស និងទុក្ខវេទនាដល់បុគ្គល ក្រុមគ្រួសារ និងប្រទេសជាតិ ។ ទំនាស់រវាងបុគ្គលធ្វើឱ្យបែកបាក់សាមគ្គីភាព និងមិត្តភាព បាត់បង់សមាជិកគ្រួសារ ធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចគ្រួសារធ្លាក់ចុះ និងនាំឱ្យខ្វះសេចក្តីសុខ ។ ទំនាស់រវាងប្រទេសបង្កឱ្យមានអស្ថិរភាពតាមព្រំដែន ការបង្ហូរឈាម និងការបាត់បង់ជីវិតមនុស្ស សត្វ សម្ភារៈ និងថវិកា ។ ក្រៅពីនេះទំនាក់ទំនងវិស័យផ្សេងៗនឹងត្រូវកាត់ផ្តាច់ សេដ្ឋកិច្ចទ្រុឌទ្រោម និងការអភិវឌ្ឍប្រទេសនឹងត្រូវរាំងស្ទះ ។

៤. សមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍

សមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ហៅកាត់ថាអាស៊ាន ត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងគោលបំណងជំរុញការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចឆ្ពោះទៅមជ្ឈិមបូព៌ា និងប្រមូលផ្តុំទីផ្សារអាស៊ីអាគ្នេយ៍ដើម្បីអភិវឌ្ឍទីផ្សារអន្តរជាតិ ។ អាស៊ានក៏ត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីពន្លឿនវិស័យសេដ្ឋកិច្ច វិទ្យាសាស្ត្រ និងអប់រំ ព្រមទាំងដោះស្រាយបញ្ហាដោយសន្តិវិធី ។ សមាជិកនីមួយៗត្រូវជំរុញការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច សង្គម និងវប្បធម៌តាមរយៈកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ហើយការពារស្ថិរភាពនយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់ដើម្បីទប់ទល់នឹងមហាអំណាចធំៗ។

៥. គោលការដោះស្រាយទំនាស់អាស៊ីអាគ្នេយ៍

          ប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ានត្រូវមានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការមិត្តភាពដោយគោរពគ្នាទៅវិញទៅមកនូវឯករាជ្យ សមភាព អធិបតេយ្យភាព និងបូរណភាពដែនដី ។ ពួកគេត្រូវដោះស្រាយជម្លោះដោយសន្តិវិធី បោះបង់ចោលការគំរាមកំហែង ឬការប្រើប្រាស់កម្លាំង និងសហការគ្នាយ៉ាងល្អលើផ្នែកនយោបាយ សន្តិសុខ សេដ្ឋកិច្ច វប្បធម៌ សង្គម និងបរិស្ថាន ។

៦. សមាជិកភាពរបស់ប្រទេសកម្ពុជាក្នុងសមាគមអាស៊ាន

          កម្ពុជាបានក្លាយជាសមាជិកទី ១០ របស់អាស៊ាននៅថ្ងៃទី ៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៩៩ នៅទីក្រុងហាណូយ ប្រទេសវៀតណាម ។ ការចូលជាសមាជិកនេះ គឺជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រដែលសម្រេចបានគោលបំណងរបស់អ្នកស្ថាបនិកអាស៊ានដែលចង់បង្កើតអាស៊ាន ១០ ប្រទេស ។

៧. ផលប្រយោជន៍នៃការចូលជាសមាជិកអាស៊ានរបស់ប្រទេសកម្ពុជា

          នៅពេលចូលជាសមាជិក កម្ពុជាមានលទ្ធភាពរកទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មលើការនាំចេញ និងនាំចូលបានកាន់តែងាយស្រួល ពីព្រោះអាស៊ានមានទីផ្សារធំ និងជិត ។ កម្ពុជាក៏អាចទាក់ទាញអ្នកវិនិយោគទុនបរទេស និងកសាងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនយ៉ាងឆាប់រហ័ស ។ លើសពីនេះ កម្ពុជាលែងមានការព្រួយបារម្ភផ្នែកសន្តិសុខ និងលែងនៅឯកោ ព្រមទាំងទទួលបានសន្តិសុខ និងសេរីភាពក្នុងតំបន់ ។ កម្ពុជាក៏ទទួលបានការផ្លាស់ប្តូរចំណេះដឹង សង្គមកិច្ច វប្បធម៌ និងបច្ចេកទេសថ្មីៗ ព្រមទាំងអាចខ្ចីប្រាក់ពីធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីក្នុងអត្រាការប្រាក់ទាប ។ កម្ពុជាក៏នឹងមានមុខមាត់លើឆាកអន្តរជាតិ និងទទួលបានផលប្រយោជន៍ពីការអភិវឌ្ឍវិស័យកសិកម្ម និងទេសចរណ៍ ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ កម្ពុជាប្រឈមនឹងផលវិបាកមួយចំនួនដូចជា ការខ្វះខាតធនធានមនុស្ស និងបច្ចេកទេស ការនាំទំនិញចេញតិចជាងការនាំចូល ហើយមិនអាចប្រកួតប្រជែងសេដ្ឋកិច្ចជាមួយប្រទេសមួយចំនួនក្នុងអាស៊ានបាន ។

៨. ការបង្កើតអង្គការសហប្រជាជាតិ

          នៅអង្គការសហប្រជាជាតិ (អ.ស.ប.) មានទីស្នាក់ការនៅទីក្រុងញូវយ៉កសហរដ្ឋអាមេរិក ។ ឈ្មោះ "សហប្រជាជាតិ" ត្រូវបានប្រើប្រាស់ដំបូងនៅថ្ងៃទី ១ ខែមករា ឆ្នាំ ១៩៤២ ក្នុងអំឡុងសង្រ្គាមលោកលើកទី ២ ។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិត្រូវបានបង្កើតឡើង និងចូលជាធរមាននៅថ្ងៃទី ២៤ ខែតុលា ឆ្នាំ ១៩៤៥ បន្ទាប់ពីមហាអំណាចទាំង៥ និងប្រទេសហត្ថលេខីជាច្រើនបានអនុម័ត ។

៨.១. គោលបំណងសំខាន់ៗរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ

          គោលបំណងរបស់អ.ស.ប. គឺរក្សាសន្តិភាព និងសន្តិសុខអន្តរជាតិ ពង្រីកទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ សហការដោះស្រាយបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច សង្គម និងមនុស្សធម៌ និងជាមជ្ឈមណ្ឌលដើម្បីកសាងកម្លាំងប្រជាជាតិទាំងអស់ ។

៨.២. គោលការណ៍របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ

          អង្គការសហប្រជាជាតិ ត្រូវបានបង្កើតឡើងតាមគោលការណ៍សមភាពរវាងរដ្ឋទាំងអស់ ។ សមាជិកត្រូវគោរពរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដោះស្រាយជម្លោះដោយសន្តិវិធី ជៀសវាងការគំរាមកំហែង ឬការប្រើប្រាស់កម្លាំង និងជួយឧបត្ថម្ភដល់អង្គការនេះ ។

៨.៣. ការដោះស្រាយទំនាស់របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ

          អង្គការសហប្រជាជាតិ ដោះស្រាយទំនាស់តាមរយៈស្ថាប័នរបស់ខ្លួនដូចជា តុលាការអន្តរជាតិ ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ និងក្រុមប្រឹក្សាសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គមកិច្ច ។ តុលាការអន្តរជាតិ គឺជាស្ថាប័នសំខាន់មួយក្នុងចំណោមស្ថាប័នទាំង ៦ របស់អ.ស.ប. ដែលមានសមត្ថកិច្ចដោះស្រាយជម្លោះអន្តរជាតិ ។ តុលាការនេះបានដោះស្រាយសំណុំរឿងជាច្រើន រួមទាំងករណីដែនដីរវាងបារាំង និងអង់គ្លេស ជម្លោះព្រំដែនរវាងអែលសាល់វ៉ាឌ័រ និងហុងឌូរ៉ាស និងករណីប្រាសាទព្រះវិហារដែលតុលាការបានសម្រេចផ្តល់ឱ្យកម្ពុជា ។

៨.៤. អង្គការផ្សេងៗរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ

          អង្គការសហប្រជាជាតិ បានបង្កើតអង្គការជាច្រើនទៀត ដើម្បីជួយដោះស្រាយបញ្ហាដូចជា ការអត់អាហារ ជំងឺ និងភាពមិនចេះអក្សរ ។

៨.៥. អង្គការស្បៀងអាហារ និងកសិកម្ម

          អង្គការនេះត្រូវបានបង្កើតឡើង ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាស្បៀងអាហារលើពិភពលោក លើកកម្ពស់កម្រិតចំណីអាហារ និងជីវភាពរបស់ប្រជាជន ។ គោលដៅអាទិភាពគឺគាំទ្រវិស័យកសិកម្ម ការអភិវឌ្ឍជនបទ និងការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ ។

៨.៦. អង្គការការងារអន្តរជាតិ

          អង្គការនេះជួយលើកតម្កើងយុត្តិធម៌សង្គមដល់កម្មករ និងបង្កើតគោលនយោបាយ ដើម្បីធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវលក្ខខណ្ឌការងារ និងការរស់នៅ ។

៨.៧. អង្គការសុខភាពពិភពលោក 

          គោលបំណងរបស់អង្គការនេះគឺជួយដល់ផ្នែកសុខាភិបាល ជាពិសេសប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ ។ ភារកិច្ចរួមមានការលើកទឹកចិត្តសកម្មភាពសុខាភិបាល កែប្រែបទដ្ឋានផែនការ អភិវឌ្ឍគំរូសម្រាប់ត្រួតពិនិត្យ និងបណ្តុះបណ្តាលស្រាវជ្រាវ និងពិគ្រោះយោបល់បច្ចេកទេស ។