(ជ៣) ​មេរៀនទី២៖ (សង្ខេបមេរៀន) បញ្ហាបរិស្ថានចំពោះព្រៃលិចទឹក

ជំពូក៣ បឹងនិងទន្លេ

មេរៀនទី២ បញ្ហាបរិស្ថានចំពោះព្រៃលិចទឹក

សេចក្ដីផ្ដើម

- ប្រទេសកម្ពុជាមានស្ថានប្រព័ន្ធសំខាន់ៗដូចជា ស្ថានប្រព័ន្ធបឹងទន្លេសាប ទន្លេមេគង្គ តំបន់ឆ្នេរ និងស្ថានប្រព័ន្ធព្រៃឈើ។ អាកាសធាតុត្រូពិច និងនានាភាពនៃសណ្ឋានដីប្រទេសកម្ពុជាបានផ្ដល់ព្រៃឈើច្រើនប្រភេទនិងគ្របដណ្ដប់លើផ្ទៃដី ប្រមាណ ១១.២ លានហិចតា ស្មើនឹង ៦២% នៃផ្ទៃដីសរុប។ ដែលព្រៃទាំងនោះរួមមានព្រៃលិចទឹកព្រៃតំបន់ខ្ពស់ៗនិងខ្លះទៀតជាព្រៃឫស្សី។ ព្រៃលិចទឹកនៅកម្ពុជាបែងចែកជាពីរសំខាន់ៗ គឺ៖

   * ព្រៃលិចទឹកសាប ឬ ព្រៃរនាម

   * ព្រៃលិចទឹកប្រៃ ឬ ព្រៃកោងកាង។

១. ព្រៃលិចទឹកសាបឬព្រៃរនាម

- ជាព្រៃដុះតាមមាត់ទន្លេ និងជុំវិញបឹងដែលភាគច្រើនជាឈើតូចៗ និងរុក្ខជាតិក្រិន។ ព្រៃលិចទឹកសាបមានរហូតដល់ប្រហែល ៦៨០ ០០០ ហិចតា ដែលដុះនៅតំបន់ជុំវិញបឹងទន្លេសាប និងមាត់ទន្លេ។ ព្រៃលិចទឹកសាបមានដូចជា ដើមត្អួរ រាំងទឹក ផ្ទោល (មានកម្ពស់រហូតដល់ ២០ម) ខ្លះទៀតមានកម្ពស់ត្រឹមតែ ៣ម ទៅ ៤ម និងរុក្ខជាតិបណ្ដែតទឹក ស្នោ កំប្លោក និងកន្ទាំងហែ។

២. ព្រៃលិចទឹកប្រៃឬព្រៃកោងកាង

- ជាពពួកដើមឈើធន់នឹងជាតិប្រៃ ហើយដុះតាមតំបន់ចន្លោះទឹកជោរ-នាចនៃស្ទឹង ព្រែក ទន្លេ សមុទ្រ និងតំបន់ពាមសមុទ្រដែលមានរបាំងការពារ។ ព្រៃកោងកាងមានដុះភាគច្រើនតាម តំបន់ឆ្នេរសមុទ្រកម្ពុជា(ប្រវែង ៤៤០ គម) ដែលមានប្រមាណ ៨៥ ១០០ ហិចតា។ ដោយមានក្នុងខេត្តកោះកុង (៦៣​ ៧០០ ហិចតា) ខេត្តកំពត (៩០០ ហិចតា) ខេត្តព្រះសីហនុ (១៣ ៥០០ ហិចតា) និងខេត្តកែប (៧០០0 ហិចតា)។ ព្រៃកោងកាងដែលល្អជាងគេមាននៅតាមតំបន់ពាមក្រសោប អណ្ដូងទឹក ស្រែអំបិល ឆកស្រែចាម និងព្រែកកំពត។ ព្រៃកោងកាងមានចំនួន ៤២ ប្រភេទ ស្ថិតក្នុង ២០ អំបូរ។ ព្រៃកោងកាងដែលសម្បូរជាងគេនៅកម្ពុជា មានពីរប្រភេទគឺកោងកាងស្លឹកធំ និងកោងកាងស្លឹកតូច។

ព្រៃកោងកាង(ព្រៃលិចទឹកប្រៃ)

៣. សារៈសំខាន់ព្រៃលិចទឹក

· ជម្រក និងជាប្រភពចំណីដល់ត្រី ល្មូន សត្វស្លាប និងសត្វព្រៃនានា។

· ផ្តល់ឈើ អុស ធ្យូង និងអនុផលព្រៃឈើជាច្រើនដល់ប្រជាជនដែលរស់នៅទីនោះ។

· ការពារខ្យល់ព្យុះ និងគំរបដីជួយរក្សាជីជាតិ ជួយទាក់ទាញទឹកភ្លៀង និងរក្សាលំនឹងបរិស្ថាន។

· សម្រាប់ធ្វើគ្រឿងសំណង់លំនៅដ្ឋាន ធ្វើរបស់របរប្រើប្រាស់ផ្សេងៗ។

· ចាប់យកកំទេចកំណ និងសារធាតុពុលហូរចូលក្នុងប្រភពទឹក។

· ជាតំបន់ទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរជាតិ និងអន្តរជាតិ។

· សម្រាប់ធ្វើជាក្រដាស និងឱសថផងដែរ។

៤. ការគំរាមកំហែងទៅលើព្រៃលិចទឹក

· រងការកាប់បំផ្លាញយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ព្រោះតម្រូវការអុស ធ្យូងនៅក្នុងស្រុកនិងនាំចេញ

· ការរានដីធ្វើស្រែបង្គា និងស្រែអំបិល

· ការសម្បទានព្រៃឈើ

· ការបង្កើតឡូត៍នេសាទ

· ការដុតព្រៃដើម្បីចាប់សត្វ

· រានព្រៃយកដីទៅលក់ដើម្បីចំណេញ។

ការបំផ្លាញព្រៃលិចទឹក

៥. កិច្ចការពារនិងថែរក្សាព្រៃលិចទឹក

- ការងារនេះជាតួនាទីរបស់យើងទាំងអស់គ្នា ដូចនេះយើងត្រូវចូលរួមសកម្មភាពដូចជា៖

· មិនកាប់ព្រៃលិចទឹកច្រើនពេក ពិសេសឈើមិនទាន់គ្រប់អាយុ​ (ឈើតូចៗ)

· មិនធ្វើឱ្យភ្លើងឆេះព្រៃពិសេសនៅរដូវប្រាំង

· មិនប្រមូលអនុផលព្រៃលិចទឹកច្រើនហួសកម្រិត និងចូលរួមដាំដើមឈើឡើងវិញ

· កាប់តែមែកឈើចាស់ៗប៉ុណ្ណោះ ដើម្បីធ្វើអុស និងកាប់ឆ្លាស់ទីកន្លែង

· ជួយអប់រំមិត្តភក្ដិ បងប្អូន និងសហគមន៍ឱ្យចូលរួមថែរក្សាព្រៃលិចទឹក

· ផ្តល់ព័ត៌មានដល់មន្ទីរបរិស្ថាន ឬអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល និងសកម្មជនទាំងឡាយនៅពេលឃើញសកម្មភាពកាប់ឈើខុសច្បាប់។