ជំពូកទី៣ ការរស់នៅក្នុងសហគមន៍
មេរៀនទី១ សុវត្ថិភាពក្នុងសហគមន៍
មេរៀនសង្ខេប
សេចក្ដីផ្ដើម
សង្គ្រាមបានបន្សល់ទុកនូវបញ្ហាជាច្រើនដូចជា ភាពក្រីក្រ និងអយុត្តិធម៌ រួមទាំងការប្រើប្រាស់អាវុធខុសច្បាប់។ រចនាសម្ព័ន្ធគ្រប់គ្រងឃុំ សង្កាត់មានតួនាទីសំខាន់ក្នុងការដឹកនាំការអភិវឌ្ឍន៍សហគមន៍ ដើម្បីលើកកម្ពស់សន្តិសុខ និងជីវភាពរស់នៅ។ ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូបត្រូវចូលរួមគោរពច្បាប់ និងរួមសាមគ្គីគ្នាដោយមិនប្រើប្រាស់អាវុធខុសច្បាប់ ដែលនាំឱ្យប៉ះពាល់ដល់សណ្ដាប់ធ្នាប់សង្គម។
ពាក្យគន្លឹះ
១. និយមន័យ
សុវត្ថិភាព គឺការចៀសផុតពីគ្រោះថ្នាក់។ ចំណែកឯ សហគមន៍គឺការរស់នៅរួមគ្នា។ ដូច្នេះសុវត្ថិភាពសហគមន៍គឺការរស់នៅប្រកបដោយសេចក្តីសុខចម្រើនជាមួយគ្នា។
២. ប្រភេទនៃអាវុធជាតិផ្ទុះ
អាវុធសំដៅដល់ឧបករណ៍គ្រប់ប្រភេទដែលផលិត ឬកែច្នៃសម្រាប់សម្លាប់ ធ្វើឱ្យរបួស ឬធ្វើឱ្យខូចខាតទ្រព្យសម្បត្តិ ។ អាវុធមានច្រើនប្រភេទ(ធម្មតា គីមី ជីវសាស្ត្រ) ដែលប្រើសម្រាប់បង្កគ្រោះថ្នាក់។ ការមិនគ្រប់គ្រងអាវុធឱ្យបានត្រឹមត្រូវនាំឱ្យកើតមានបទល្មើស និងផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ជនរងគ្រោះ គ្រួសារ និងសង្គមជាតិ។ ជនរងគ្រោះដោយអាវុធ មានការឈឺចាប់រាងកាយ របួស ស្លាប់ ឬពិការ ចំណែកគ្រួសារត្រូវចំណាយថវិកាព្យាបាល បាត់បង់សមាជិកគ្រួសារ សមត្ថភាពពលកម្ម និងប្រាក់ចំណូល នាំឱ្យជីវភាពក្រីក្រដុនដាប ចំពោះសង្គមជាតិវិញ គឺបាត់បង់ធនធានមនុស្ស គ្មានពេលវេលាសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍ បង្កវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច និងបន្ទុកដ៏ធ្ងន់សម្រាប់ដោះស្រាយបញ្ហាសង្គម ។
៣. ការចៀសវាងពីគ្រោះថ្នាក់ដោយសារគ្រាប់មីន
បច្ចុប្បន្ន ប្រទេសកម្ពុជាបានទទួលសុវត្ថិភាពពេញលេញហើយ ប៉ុន្តែគ្រោះថ្នាក់ដោយសារគ្រាប់មីន និងគ្រាប់មិនទាន់ផ្ទុះនៅតែបន្តសម្លាប់ប្រជាជនដែលរស់នៅតំបន់ជនបទ និងបង្កផលប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដល់មុខរបរកសិកម្ម ។
ដើម្បីសុវត្ថិភាពផ្ទាល់ខ្លួន ត្រូវមានវិធានការដូចខាងក្រោម៖
៤. ទណ្ឌកម្មចំពោះអ្នកប្រើប្រាស់អាវុធខុសច្បាប់
យោងតាមច្បាប់ស្តីពីក្រមព្រហ្មទណ្ឌឆ្នាំ ២០០៩ ការផលិត ការនាំចូល ការនាំចេញ និងសន្និធិអាវុធ គ្រឿងផ្ទុះ និងគ្រាប់រំសេវគ្រប់ប្រភេទដោយគ្មានការអនុញ្ញាតពីអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ៥ទៅ ១០ឆ្នាំ ។ បទផលិត ឬធ្វើចរាចរអាវុធសម្រាប់ប្រហារផ្សេងទៀត ដោយគ្មានការអនុញ្ញាត ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ២ ទៅ ៥ ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ ។ គ្រប់បុគ្គលដែលនៅក្រៅលំនៅឋានរបស់ខ្លួន យកទៅតាមខ្លួន ឬដឹកជញ្ជូននូវអាវុធ គ្រឿងផ្ទុះ ឬគ្រាប់រំសេវគ្រប់ប្រភេទដោយគ្មានការអនុញ្ញាត ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ៦ ខែ ទៅ ៣ ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ ។ អំពើបោះបង់អាវុធ ឬវត្ថុដទៃទៀតដែលអាចនាំឱ្យមានគ្រោះថ្នាក់ដល់បុគ្គល នៅក្នុងទីកន្លែងសាធារណៈ ឬទីកន្លែងដែលសាធារណជនអាចចូលទៅបាន ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ៦ខែ ទៅ ៣ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់។
៥. អំពើល្មើសច្បាប់ចំពោះការប្រើប្រាស់អាវុធ
ការនាំចូល និងផលិតអាវុធ គឺជាសមត្ថកិច្ចរបស់រដ្ឋាភិបាល។ ក្រសួងការពារជាតិ និងក្រសួងមហាផ្ទៃជាអ្នកគ្រប់គ្រងការប្រើប្រាស់អាវុធក្នុងវិស័យរៀងៗខ្លួន។ អ្នកដែលល្មើសច្បាប់ក្នុងការប្រើប្រាស់អាវុធ ដូចជាការកាន់កាប់ដោយខុសច្បាប់ ឬការគំរាមកំហែងនឹងត្រូវទទួលទោសតាមច្បាប់។
៦. គ្រោះថ្នាក់ចំពោះកុមារ
កុមារជាអនាគតប្រទេសជាតិ ហើយសង្គ្រាមបានរំលោភសិទ្ធិពួកគេយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ សង្គ្រាមបានរំលោភសិទ្ធិកុមារដូចជា សិទ្ធិក្នុងការរស់នៅ សិទ្ធិទទួលការអប់រំ សិទ្ធិតំហែទាំសុខភាព សិទ្ធិរស់នៅក្នុងក្រុមគ្រួសារ សហគមន៍ និងសិទ្ធិអភិវឌ្ឍន៍បុគ្គលិកលក្ខណៈ។ អាវុធជាតិផ្ទុះដែលសល់ពីសង្គ្រាម បានបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់កុមារ ព្រោះពួកគេគ្មានការយល់ដឹងគ្រប់គ្រាន់ ដែលអាចនាំឱ្យមានការយកគ្រាប់មកលេង កែច្នៃ ឬបង្កបញ្ហាផ្សេងៗ។
៧. ការចូលរួម និងតួនាទីរបស់សហគមន៍
ការចូលរួមរបស់ប្រជាជនមូលដ្ឋាន គឺសំខាន់បំផុតក្នុងការលុបបំបាត់អាវុធខុសច្បាប់។ ប្រជាជនគួររាយការណ៍ពីការប្រើប្រាស់អាវុធខុសច្បាប់ បង្ហាញកន្លែងលាក់អាវុធ ប្រគល់អាវុធឱ្យអាជ្ញាធរ គាំទ្រការបំផ្លាញអាវុធ និងណែនាំគ្រួសារឱ្យបោះបង់ការប្រើប្រាស់អាវុធ ។
៨. ការផ្សព្វផ្សាយ ការចូលរួមលុបបំបាត់អាវុធជាតិផ្ទុះ
ដើម្បីលើកកម្ពស់ស្មារតីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋឱ្យកាន់តែយល់ច្បាស់អំពីតួនាទីរបស់ខ្លួនក្នុងសហគមន៍ រាជរដ្ឋាភិបាលត្រូវចូលរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការផ្សព្វផ្សាយចំណេះដឹងអំពីបញ្ហាអាវុធជាតិផ្ទុះឱ្យបានទូលំទូលាយ និងគ្រប់ទីកន្លែង ។ យុទ្ធសាស្ត្ររបស់រាជរដ្ឋាភិបាល រួមមានការអប់រំ ការផ្តល់ឱកាសរាយការណ៍ដោយសម្ងាត់ ការបំផុសចលនាប្រជាពលរដ្ឋ និងការស្រាវជ្រាវមុខសញ្ញាបទល្មើសអាវុធ។
៩. ឥទ្ធិពលអាក្រក់នៃអាវុធ
គ្រាប់មីន និងគ្រាប់មិនទាន់ផ្ទុះបង្កផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដូចជា របួស ពិការភាព ស្លាប់ និងការបាត់បង់កម្លាំងពលកម្មគ្រួសារ ជាពិសេសប៉ះពាល់ដល់ការធ្វើកសិកម្ម។ វាជាឧបសគ្គដល់ការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចសង្គម។ ដើម្បីកាត់បន្ថយគ្រោះថ្នាក់ពីមីន ប្រជាជនគួរតែមិនទៅកន្លែងសង្ស័យ កុំប៉ះពាល់មីន រាយការណ៍ទៅអាជ្ញាធរ ប្រុងប្រយ័ត្ននៅកន្លែងថ្មី ជៀសវាងដើរយប់ ឬពេលភ្លៀងខ្លាំង និងជៀសវាងបោះបង់សត្វពាហនៈនៅកន្លែងសង្ស័យ។